دکتر علی کاظمیان
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
رئیس انجمن اجتماعی بهداشت دهان و دندان
سال گذشته بحثی با همین عنوان در کنگره جامعه دندانپزشکی ایران ارائه کردم. اکنون در آستانه برگزاری کنگره جدید با گرامیداشت یاد و خاطره استاد فقید دکتر محمدعلی افتخاری، به طور خلاصه این سخنرانی را در هفت بند ارائه خواهم کرد و جامعه دندانپزشکی ایران را به بازاندیشی و نقد این بحث دعوت خواهم کرد.
چرا “مهمترین” سوال؟
تمام دارایی هایت را برداشتی و سوار قایق شدی. کشتی به صخره برخورد می کند و آسیب می بیند. کاپیتان همه مسافران را روی عرشه جمع می کند و از همه می خواهد که همه وسایل خود را به جز یکی از آن ها به دریا بیندازند تا کشتی سبک شود. آن چیز مهم در زندگی شما چیست؟
یا اگر بخواهید از بین همه چیزهای مطلوب زندگی خود یکی را انتخاب کنید که حاضرید چیزهای مطلوب دیگری را فدای آن کنید، آن مطلوب چیست؟ چنین آزمون‌های ذهنی که معمولاً توسط روان‌شناسان انسان‌گرا طراحی می‌شوند، می‌خواهند ما را با عمیق‌ترین خواسته‌ها و خواسته‌های زندگی‌مان مواجه کنند.
این گفتار با استفاده از همین مدل، جامعه دندانپزشکی را با یک سوال دشوار مواجه می کند: اگر در بین تمام سوالاتی که در حوزه دندانپزشکی با آن روبرو هستیم، یک سوال را به عنوان مهمترین یا اساسی ترین سوال انتخاب کنیم، کدام سوال است. ? – مشکلی که حل آن را بیش از همه مشکلات ضروری و ضروری می دانیم.
مسائل دندانپزشکی امروزه در ایران چیست؟
می توان فهرست دقیقی از مشکلات جاری و مهم دندانپزشکی در ایران تهیه کرد، به عنوان مثال: خدمات غیر ضروری، تعداد دندانپزشک مورد نیاز، بیمه دندانپزشکی، نرخ خدمات، کیفیت و قیمت مواد و تجهیزات، وضعیت کلینیک های دندانپزشکی دولتی، توزیع دندانپزشکان، نظارت بر خدمات دندانپزشکی، آموزش بهداشت دهان، پیشگیری از بیماری های دهان، بازآموزی دندانپزشکان، ارتباط دندانپزشک و بیمار، کیفیت آموزش دندانپزشکی، نیروی واسطه، مشکلات و حمایت های قانونی، خدمات دندانپزشکی بیمارستانی، انسجام حرفه دندانپزشکی، آموزش دستیاران دندانپزشکی، ارتباط با خدمات پزشکی و پیراپزشکی، گرایش خدمات زیبایی،…
کدام یک از اینها برای شما مهمتر است؟
مبنای نظری ما برای ارزیابی چیست؟
وقتی از “مهمترین” صحبت می کنیم، ابتدا باید در مورد اینکه مبنای نظری ما برای ارزیابی و انتخاب “بیشترین” چیست توافق کنیم.
می توان چهار مبانی نظری شناخته شده در اندیشه اجتماعی مدرن – سوسیالیسم، فایده گرایی، آزادی خواهی و برابری گرایی – را بازتاب داد و مورد بحث قرار داد و یکی را برای ارزش گذاری انتخاب کرد. سوسیالیست ها بر مالکیت عمومی تأکید می کنند، منفعت گرایان به دنبال بیشترین خیر برای بیشترین تعداد هستند، لیبرال های آزادی خواه بر اهمیت حقوق فردی تأکید می کنند و مداخله بی دلیل در بازار آزاد را نقض حقوق فردی می دانند، و لیبرال ها برابری خواهان بر حقوق و منافع تأکید می کنند، و با شرایط فوری و فوری مواجه می شوند. نیازهای در حال مرگ افراد کم اقبال به عنوان اولویت جامعه تلقی می شود.
از میان این چهار الگوی فکری، مبنای نظری من برای پاسخ به سؤال اصلی این گفتار، مبنای برابری گرایی است: مردم حق دارند از خواسته ها و ترجیحات شخصی خود پیروی کنند – تا زمانی که به آزادی دیگران لطمه ای وارد نکند – اما این در توزیع خیر جمعی است. منافع کسانی که نیازهای اساسی آنها برآورده نشده است باید در اولویت قرار گیرد. این مبنای نظری که در فرهنگ جامعه ما و همچنین در قانون اساسی از پشتوانه محکمی برخوردار است، توسط متفکرانی مانند جان رالز طراحی و اصلاح شد.
پاسخ به این سوال: امروزه مهمترین مشکل دندانپزشکی در ایران چیست؟
بر اساس این مبانی نظری، معتقدم «پوشش همگانی خدمات دندانپزشکی» مهمترین مشکل دندانپزشکی امروز ایران است. جامعه ای که درصد کمی از آنها به خدمات و توانایی پرداخت هزینه های ضروری و اورژانسی دندانپزشکی دسترسی ندارند، جامعه ای است که بخش قابل توجهی از آنها در رفع نیازهای خود ناتوان هستند. . متأسفانه برآورد 50 درصد از ایرانیانی که به سختی می توانند به دندانپزشک مراجعه کنند، واقع بینانه به نظر می رسد.
اگر نیمی از خیابان های یک شهر پر از زباله باشد، طبیعتا رفتگران (و مسئولان شهرداری) را زیر سوال می بریم. اگر نیمی از جمعیت یک کشور به خدمات دندانپزشکی دسترسی نداشته باشند چه می شود؟ مهمترین مسئله دندانپزشکی در ایران امروز ارائه و تضمین “یک درمان برای همه” است.
اولویت روز جهانی بهداشت دهان
موضوع پوشش همگانی خدمات بهداشت دهان و دندان نه تنها در کشور ما یک معضل جدی است، بلکه در دستور کار جامعه جهانی بهداشت دهان و دندان قرار دارد. در استراتژی جهانی سازمان بهداشت جهانی که در سال 2022 منتشر شد، اولویت اول، پوشش همگانی سلامت دهان برای همه افراد و جوامع تا سال 2030 است. از سوی دیگر، پوشش سلامت همگانی دهان اولین رکن چشم انداز فدراسیون جهانی دندانپزشکی (FDI) است. گزارش 2030.
پوشش جهانی به چه معناست؟
وقتی در ادبیات بهداشت عمومی به موضوع پوشش پرداخته می شود، سه محور اصلی در نظر گرفته می شود: جمعیت تحت پوشش، خدمات تحت پوشش و میزان پرداخت از جیب مردم. پوشش همگانی خدمات دندانپزشکی و بهداشت دهان و دندان به این معنی است که همه افراد یک جامعه می توانند خدمات ضروری و اولیه دندانپزشکی را بدون نگرانی در مورد توانایی پرداخت و دسترسی به آنها دریافت کنند. واضح است که با منطق بازاری که بر دندانپزشکی یک کشور حاکم است، نمی توان به چنین هدفی امیدوار بود.
چه راه حل هایی را می توانیم تصور کنیم؟
در این زمینه، قصد و امکان برنامه ریزی و تحلیل راه حل های پیشنهادی برای نزدیک شدن به هدف «پوشش همگانی دندان» را ندارم. در اینجا به این نکته اکتفا می‌کنم که راه‌حل‌های پیشنهادی را می‌توان در سه عنوان کلی دسته‌بندی کرد: افزایش تعداد و بهبود توزیع دندانپزشکان، بهبود پوشش اولیه بیمه دندانپزشکی، و به‌کارگیری نیروی میانی مراقبت‌های بهداشتی. br />
به هر حال، اگر جامعه دندانپزشکی با این جمله موافق باشد که امروزه دندانپزشکی ایران مشکلی جدی‌تر و فوری‌تر از «پوشش همگانی خدمات دندانپزشکی» ندارد، حداقل می‌توان به اجماع برای یافتن عملی و واقع‌بینانه امیدوار بود. راه حل ها توافق بر سر مشکل شرط لازم برای بحث در مورد راه حل است.
