به نقل از دندانه : برچسب اصالت روی تجهیزات دندانپزشکی
محسن طاهر میرزایی: بررسی اصالت کالا به منظور کنترل بازار قاچاق، همواره یکی از دغدغه‌های دولت‌های مختلف بوده است و هر دولتمردی به فراخور توان خود، راهکارهایی به منظور شفاف‌سازی این حوزه به کار بسته است. سال ۹۰ بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت دست به کار شد و شبکه بازرسی و نظارت مردمی را با نام مستعار «شبنم» ایجاد کرد تا به نوعی از ورود کالای قاچاق جلوگیری کرده و اقلام تقلبی و بی‌کیفیت را از اصل آن تفریق دهد. این بارکد دوبعدی قرار بود این امکان را فراهم کند تا همه مردم ایران به عنوان بازرس بر روند توزیع کالا و خدمات در کشور نظارت کنند و جایی برای کالای قاچاق و تقلبی در کشور باقی نماند. شبنم اما به دلیل تقلبات زیاد و نواقصی که داشت، نتوانست آن گونه که باید، بدرخشد.
در ادامه وزارت بهداشت وارد گود شد و در بهمن ماه سال ۹۳ تصمیم گرفت طرحی را که در سال ۸۹ با عنوان کنترل کد محصول تهیه کرده بود، اجرایی کند. این طرح هم دارای نواقصی بود و تقلباتی در آن صورت گرفت که در نهایت باعث شکست آن شد.
کمی بعد از آن و در همان سال، برچسب اصالت کالا با ویژگی‌های خاص خود طراحی شد که به نام برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت معروف گردید. دکتر حسن قاضی‌زاده هاشمی کمر همت بست تا به شکل جدی این طرح را پیاده‌سازی کند و همین کار را هم کرد. به شکلی که در حال حاضر کلیه محصولات سلامت محور بایستی دارای برچسب اصالت یا برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت باشند و هیچگونه برچسب دیگری مورد تایید وزارت بهداشت نیست.
جدیدترین پروژه این طرح، برچسب اصالت مواد و تجهیزات است که بناست از ابتدای سال ۹۷ بر روی پنج سری از کالاها و تجهیزات پزشکی، و از جمله دندانپزشکی، نصب شود. به همین بهانه به سراغ مهندس مریم باغبانی، معاون اداره نظارت و بازرسی اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو رفتیم.
– خانم مهندس باغبانی! آیا هم‌اکنون الصاق برچسب اصالت بر روی تجهیزات دندانپزشکی اجباری است؟
بله. پیش از این دستورالعمل شیوه مبارزه با قاچاق از سوی ریاست جمهوری ابلاغ شده و قرار بر این بود که کلیه کالاهای سلامت‌محور برچسب اصالت داشته باشند. با توجه به گستردگی حوزه تجهیزات پزشکی، ما برنامه را با یک لیست محدود شروع کردیم و به این ترتیب کالاهای دندانپزشکی و کلیه اقلام مرتبط با آن مشمول الصاق برچسب شدند. یعنی در واقع از اول فروردین ماه سال جاری فروش کلیه اقلام دندانپزشکی تنها با برچسب اصالت انجام می‌شود.
– آیا تنها نصب برچسب برای عرضه‌کنندگان الزامی است یا مصرف‌کنندگان یا همان دندانپزشکان هم ملزم هستند که صرفا از کالای برچسب خورده استفاده کنند؟
ما به شرکت‌های اصلی تولید کننده و وارد کننده کالاها اعلام کردیم که باید از تاریخ اعلام شده روی کالای خود برچسب اصالت بچسبانند. اما با توجه به اینکه در زمان ابلاغ دستورالعمل ممکن بود حجمی از این کالاها فروش رفته و در اصناف موجود باشد، این تبصره را قرار دادیم که در صورتی که این افراد فاکتور رسمی داشته باشند که گواه خرید آنها قبل از سال ۹۷ باشد، بتوانند محصول خود را به مدت ۶ ماه بدون برچسب اصالت بفروشند. یعنی اصناف و عرضه‌کنندگان مجاز با فاکتور رسمی از شرکت تامین کننده، مشکلی برای فروش نداشته باشند. اما بعد از گذشت ۶ ماه، فروش بدون برچسب اصالت کلیه محصولات لیستی که اعلام شده، از طرف اداره کل توجیه‌پذیر نیست.
– ضمانت اجرایی این طرح چیست؟
ستاد مبارزه با قاچاق کالا ضمانت اجرای حوزه تجهیزات را بر عهده دارد و خود اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت هم در این مساله به شدت دخیل است. ضمانت اجرایی، بیشتر یک بحث نظارتی است و مربوط به استعلام‌هایی می‌شود که از طریق کسانی که به عنوان یوزر از این کالاها استفاده می‌کنند، صورت می‌پذیرد. در حقیقت ما استعلام‌های انجام شده را رصد می‌کنیم. کدهای تکراری از سامانه اداره کل مورد بررسی قرار گرفته و هر خطایی که ممکن است از طریق شرکت‌ها انجام پذیر باشد، از طریق سامانه‌ای که در اداره کل طراحی شده و ردیابی می‌شود و شرکت‌ها مورد بازدید قرار می‌گیرند. از سوی دیگر می‌توانیم ضمانت اجرای طرح را بحث نظارت و فرهنگسازی که قرار است برای مردم در راستای استعلام‌گیری محصولات انجام شود، بدانیم.
– بحث فرهنگسازی در زمینه استفاده از کالای دارای برچسب اصالت جایگاه خاصی دارد. یک بحث این است که عرضه‌کنندگان را ملزم به استفاده از برچسب کنیم و بحث دیگر این است که این فرهنگ را در مردم ایجاد کنیم که تجهیزات دارای برچسب را خریداری کنند. به نظر شما بهترین راهکار برای ایجاد این فرهنگسازی چه چیزی می‌تواند باشد؟
اداره کل تجهیزات پزشکی به‌عنوان یکی از مجریان این طرح که با شرکت‌ها طرف حساب است، قرار است بازدید‌های منظمی را از شرکت‌ها داشته باشد. اما بحث بعدی فرهنگسازی است که بناست از طریق رسانه‌های جمعی به شکل تیزرهای تبلیغاتی صورت گیرد تا به مردم بیاموزد که کالاهای بدون برچسب اصالت را نخرند. یعنی مردم هم باید به عنوان بازوی اجرایی ما محصول دارای برچسب را طلب کنند. اگر این آیتم در کنار نظارت‌ها وجود نداشته باشد، ما از هدف خود فاصله می‌گیریم. مادامی که مصرف‌کننده این را نپذیرد که استفاده از فلان کالای بدون برچسب اصالت، ممکن است آسیب‌زا باشد، کار ما به سختی پیش می‌رود. بنابراین قرار است اداره کل در بحث فرهنگسازی کار کند و از طریق آگاه کردن اقشار و عموم جامعه، کار خود را ساده‌تر کند.
– یکی از مشکلات اساسی سد راه فرهنگسازی عمومی، ارزان‌تر بودن کالاهای قاچاق هستند. شاید این مساله کمی مجاب کردن مردم را سخت کند.
این مساله فقط با فرهنگسازی قابل حل است. ما تمام تلاش خود را انجام می‌دهیم که بتوانیم با این فرهنگسازی و تبلیغات مردم را مجاب کنیم که شاید ارزان بودن کالا هیچ وقت بی‌دلیل نبوده و مصرف آن عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. بنابراین به دنبال جنس با اصالت و کیفیت بروند.
– جریمه‌ای که برای متخلفان در نظر گرفته شده چیست؟
طبق وظیفه‌ای که ستاد مبارزه با قاچاق به عهده سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهیزات پزشکی گذاشته و براساس بند ت ماده ۷ قانون توسعه کشور، فروش کالای بدون برچسب اصالت جرم محسوب می‌شود. یعنی از نظر ما ارتکاب به آن تخلف نیست بلکه جرم است و کالای قاچاق به حساب می‌آید. در قسمت اول ارجاع به مرجع قضایی با پروسه‌های خاص خود است. از سوی دیگر اداره کل هم برای شرکت‌های متخلف دستورالعملی را تهیه کرده که بر اساس حجم تخلف با آنها برخورد می‌شود. یکی از مصادیق آن لغو پروانه مسئول فنی، لغو مجوز شرکت یا… است. چون به صراحت ذکر شده فروش کالای بدون برچسب حکم قاچاق دارد، در وهله اول مرجع قضایی و بعد در کنار آن برخوردهای اداره کل وجود خواهد داشت.
– مصرف کنندگان چگونه تقلبی بودن برچسب را تشخیص دهند؟
این امکان کاملا وجود دارد. در قسمتی از برچسب کالایی که خریداری می‌شود، کدی وجود دارد که به صورت اسکرچ پوشیده شده است. قرار است مصرف کننده نهایی که کالا متعلق به اوست، قسمت اسکرچ را تراشیده و کد را به سامانه‌هایی که روی برچسب گفته شده و بارها تاکید شده که ثابت است، ارسال و نتیجه را دریافت کند.
– چه اطلاعاتی به فرد استعلام کننده داده می‌شود؟
اینکه کالا چیست، تاریخ انقضای آن چه زمان است و به طور خلاصه کلیه اطلاعات مورد نیاز مصرف کننده را ارائه می‌کند. به این شکل مصرف کننده می‌تواند اطمینان داشته باشد که کالای خریداری شده مورد تایید بوده، از مراجع قانونی وارد کشور شده و مورد تایید سازمان غذا و دارو بوده است.
– سامانه‌هایی که قرار است در برچسب‌ها ذکر شود، چه شماره پیامک، شماره تماس یا آدرس سایتی است؟
شماره پیامک ۲۰۰۰۸۸۲۲، شماره تماس ۶۱۸۵ و سامانه ttac.ir روی همه برچسب‌ها ثابت است. بعضی از شرکت‌ها ممکن است شیطنت کرده و این آیتم‌ها را عوض کنند اما این ۳ سامانه اصلا قرار نیست تغییر کنند.
– عرضه کنندگان چطور می‌توانند پی به اصالت کالای خریداری شده ببرند؟
کد اسکرچ مخصوص مصرف کننده است و زمانی که مشخص شد کالا برای اوست، اجازه دارد آن را بتراشد. اما کسی که کالا را می‌خرد، اگر بخواهد از اصالت آن مطمئن شود، باید از آیتمی تحت عنوان UID در برچسب استفاده کند.
UID یک کد تصادفی است که با پیش کد شرکت تولید می‌شود و این کد را فرد عرضه کننده هم می‌تواند استعلام کند. حتی قابلیت چندین مرتبه استعلام شدن را هم دارد. اما وقتی اسکرچ تراشیده شد یعنی کالا به دست مصرف کننده نهایی رسید و استفاده شد. بنابراین کسی که می‌خواهد کالا را بخرد، ممکن است صنف، بیمار، دندان‌پزشک یا هر کس دیگر باشد که هنوز این کالا را استفاده نمی‌کند و ممکن است جابجایی دیگری داشته باشد. لذا از این طریق می‌تواند کد را چک کند و در سامانه ما هم قابلیت استعلام متفاوت وجود دارد.
