سندرم استیون جانسون (SJS) یک واکنش حساسیتی شدید است که منجر به بروز نکروز شدید در پوست و غشاهای مخاطی می‌شود. این سندرم از واکنش ایمنی سیتوتوکسیک در کراتینوسیت‌ها ناشی شده و منجر به آپوپتوز گسترده‌ی آن‌ها می‌شود. بر اساس مطالعات پیشین، شیوع SJS به ۱ تا ۲ نفر از هر ۱۰۰ میلیون نفر در سال محدود است.
اگرچه عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به عنوان عوامل این سندرم شناخته می‌شوند؛ اما به نظر می‌رسد که داروها هم نقش عمده‌ای در بروز آن داشته باشند.
SJS و سندرم نکرولیز اپیدرم (TEN) دو واکنش شدید جانبی پوستی هستند که عمدتاً در نتیجه‌ی مصرف داروها ایجاد می‌شوند و نرخ مرگ و میر مبتلایان به آن‌ها بالا است. بیش از ۲۰۰ میلیون دارو که سلول‌های ایمنی (از جمله سلول‌های T و سلول‌های کشنده طبیعی که گرانولیسین ترشح می‌کنند) را تحریک می‌کنند از جمله عوامل ایجادکننده‌ی SJS شناخته شده‌اند. شایع‌ترین داروهای مرتبط با ایجاد SJS-TEN شامل فنی توئین، فنوباربیتال، کاربامازپین، نویراپین، لاموتریژین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، کوتریموکسازول، آلوپورینول، داروهای هومیوپاتی و فلوکونازول هستند.
بروز این سندرم در نتیجه‌ی تزریق واکسن نادر است و موارد معدودی از آن گزارش شده است.
در ایالات متحده‌ی آمریکا از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۷، هشتاد و نه مورد ابتلا به SJS و ۷ مورد ابتلا به TEN بعد از واکسیناسیون ترکیبی سرخک، اوریون و سرخجه در کودکان و واکسن آبله در بزرگسالان مشاهده شده است. علاوه بر این ۲ مورد ابتلا به SJS پس از تزریق واکسن آنفولانزا با زخم‌های متعدد در مخاط لب گزارش شده است.
موارد نادری از SJS به دنبال تزریق واکسن‌هایی چون آبله مرغان و سرخک، آبله، اوریون، سرخجه و آنفولانزا مشاهده شده است. علائم این سندرم شامل گلودرد، تب، آرتالژی و تظاهرات پوستی آن شامل ماکولهای اریتماتوز است که با یکدیگر ادغام می‌شوند و لکه‌های بزرگ ایجاد می‌کنند. در ۹۰ درصد موارد، بیماری تظاهرات پوستی دارد که خود را به شکل پوسته‌های اریتماتوز دردناک و غشای سفید مایل به خاکستری نشان می‌دهد.
به گزارش ژورنال جراحی، آسیب‌شناسی، رادیولوژی و بیماری‌های دهان، به تازگی موردی از ابتلا به SJS پس از تزریق دوز دوم واکسن فایزر بیونتک مشاهده شده که در ادامه بررسی می‌شود.
مطالعه‌ی موردی ابتلا به سندرم استیون جانسون پس از تزریق دوز دوم فایزر
بیمار، خانم میان‌سالی است که پس از گذشت ۵ روز از تزریق دوز دوم واکسن فایزر، با شکایت از زائده‌های متورم قرمز به اندازه‌ی ۳ در ۱.۵ سانتی‌متر مربع در ناحیه‌ی رترومولار سمت چپ (شکل ۱) که سر باز کرده و دوباره متورم شده به دانشکده دندانپزشکی تایبه در عربستان سعودی مراجعه کرده است. علاوه بر این، بیمار لکه‌های زرد مایل به سفید در سراسر سطح پشتی زبان و لب‌های بالا و پایین خود داشت (شکل ۲). همچنین چندین زخم بزرگ در مخاط باکال، مخاط لب، زبان و کام مشاهده شد (شکل ۳). گفتنی است بیمار بعد از تزریق دوز اول هیچ عوارضی نداشته است.
سابقه‌ی درمانی بیمار با جزئیات اخذ و مشاهده شد هیچ بیماری قبلی و حساسیت دارویی ندارد و پس از تزریق دوز دوم تب خفیف و ضعف عمومی داشته است. برای مشاهده‌ی بروز لخته‌ی خون، تست دی دایمر از گرفته شد که به اندازه‌ی ۰.۶۳ میلی‌گرم بر لیتر افزایش نشان می‌داد.
برای بیمار ۳۰ میلی‌گرم در روز پردنیزولون خوراکی و همچنین کورتیکواستروئیدهای خوراکی به شکل دهان‌شویه که با افزودن ۴۰ میلی‌گرم از تریامسینولون استوناید به ۱۰۰ میلی‌لیتر سالین استریل تهیه شده بود تجویز شد. علاوه بر این توصیه شد از خوردن غذاهای خشک خودداری کند و مایعات و املاح معدنی مصرف کند.
لازم به ذکر است اگرچه بروز این مورد از SJS به تزریق واکسن کرونا نسبت داده شده؛ اما باید توجه کرد این سندرم، عارضه‌ای نادر است و هرگز با مزایای تزریق واکسن برای مقابله با بیماری کروناویروس قابل مقایسه نیست.
برای مطالعه‌ی مقاله‌ی کامل به آدرس زیر مراجعه نمایید.
