علائم پوسیدگی دندان + علت و روش درمان دندان پوسیده

پوسیدگی دندان یکی از مشکلات دندانی است که تقریبا همه آن را تجربه می‌کنند. این مشکل از کودکان خردسال تا افراد کهن‌سال را تهدید می‌کند و معمولا در چهار مرحله: پوسیدگی اولیه مینای دندان، پوسیدگی پیشرفته‌تر مینای دندان، نفوذ پوسیدگی به عاج دندان و گستردگی میزان پوسیدگی و نفوذ آن به مغز دندان بروز می کند.

برخی فکر می‌کنند پوسیدگی دندان یک مشکل جزئی است و با سفت و سخت‌ترکردن نکات مراقبتی دندان‌ها می‌توان این مشکل را رفع کرد. این در حالی است که پوسیدگی دندان در صورت پیشرفت می‌تواند باعث از بین‌رفتن ساختار کلی دندان شود.

در ادامه این مقاله قرار است راجع‌به علائم پوسیدگی دندان و روش های درمان دندان پوسیده بیشتر توضیح دهیم.

علت پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به دندان‌ها است و تقریبا تمام افراد در معرض ابتلا به این مشکل هستند. به همه ما از کودکی گفته شده که وقتی قند بخوریم و مسواک نزنیم، دندان‌هایمان خراب و پوسیده می‌شوند. اما واقعیت این است که زمانی که مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌ها (قند و نشاسته) شامل نان، برنج، غلات، شیر و کیک روی دندان باقی بمانند، می‌توانند منجر به پوسیده‌شدن دندان‌ها شوند. همان‌طور که می‌دانید در دهان ما یک سری باکتری‌هایی وجود دارند که به خودی خود مضر نیستند و حتی فوایدی هم دارند.

اما اگر بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند و مسواک نزند، این باکتری‌ها بقایای مواد غذایی را استفاده کرده و آن‌ها را به مواد اسیدی تبدیل می‌کنند. در نهایت باکتری‌ها، مواد غذایی، اسید تولید شده و بزاق دهان با هم ترکیب می‌شوند و پلاک‌های دندانی را تشکیل می‌دهند که به دندان‌ها می‌چسبند. اسیدی که باکتری‌ها تولید می‌کنند این پلاک‌ها را تجزیه کرده و منجر به ایجاد حفره‌هایی بر روی دندان‌ها می‌شود و اکثر افراد این حفره‌ها را به نام کرم‌خوردگی و پوسیدگی می‌شناسند.

البته یک سری عواملی وجود دارد که در پوسیدگی دندان‌ها نقش به سزایی دارند. این عوامل عبارتند از:

• نواقص و مشکلات دندانی
• عدم رعایت نکات مراقبتی مربوط به دندان‌ها
• خشکی دهان و عدم تولید بزاق به میزان کافی
• کم بودن میزان فلوراید

مراحل پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان به طور کلی ۴ مرحله دارد که عبارتند از:

• پوسیدگی اولیه مینای دندان
• پوسیدگی پیشرفته‌تر مینای دندان
• نفوذ پوسیدگی به عاج دندان
• گستردگی میزان پوسیدگی و نفوذ آن به مغز دندان

پوسیدگی در مراحل اولیه که محدود به مینای دندان است در صورتی که درمان نشود، می‌تواند به دیگر بخش‌های دندان نفوذ کرده و فرد را در شرایط بدی قرار دهد.

علائم پوسیدگی دندان 

معمولا پوسیدگی دندان در مراحل اولیه علامت و عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال علائم زیر ممکن است نشان دهنده پوسیده شدن دندان باشند:

• بوی بد و نامطبوع دهان
• حساسیت دندان‌ به مواد غذایی گرم و سرد
• حساس شدن دندان‌ها به فشار و مواد شیرین
• درد دندان
• ایجاد آبسه دندان
• احساس طعم نامطبوع در دهان
• تغییر رنگ مینای دندان و ایجاد لکه‌های سیاه‌رنگ در محل پوسیدگی
• ایجاد حفره بر روی دندان

محل‌های شایع ایجاد پوسیدگی دندان

تمام سطوح دندان به یک میزان در معرض پوسیدگی قرار ندارند، بلکه در واقع برخی از سطوح دندانی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به پوسیدگی هستند. محل‌های شایع ایجاد پوسیدگی در دندان عبارتند از:

• شیارهای سطح جونده دندان‌ها به خصوص در دندان‌های آسیا
• سطوح و فواصل بین دندان‌ها
• بخشی که در آن لثه به دندان متصل می‌شود.

نحوه تشخیص پوسیدگی دندان 

پوسیدگی یکی از مشکلات متعدد مربوط به دندان‌ها است که در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد. در واقع مراحل اولیه پوسیدگی دندان‌ها تنها در صورت مراجعه منظم به دندانپزشکی قابل تشخیص است. دندانپزشک با معاینه دندان‌ها متوجه پوسیدگی آن‌ها می‌شود.

مشاهده ترک‌ها و حفرات کوچک بر روی دندان به راحتی قابل شناسایی هستند و نشان دهنده پوسیدگی دندان هستند. گاهی اوقات که پوسیدگی علامتی ندارد و یا پوسیدگی در بین دندان‌ها ایجاد شده است، انجام رادیوگرافی برای تشخیص پوسیدگی دندان ضروری است.

روش درمان پوسیدگی دندان

امروزه از روش‌های مختلفی برای درمان پوسیدگی دندان استفاده می‌شود. انتخاب روش درمان پوسیدگی دندان به شدت و میزان نفوذ پوسیدگی به دندان بستگی دارد. روش‌های درمان پوسیدگی دندان عبارتند از:

1. هنگامی که دندان خراب و پوسیده به موقع تشخیص داده شود، استفاده از درمان فلورایدتراپی ممکن است موثر باشد. در درمان فلورایدتراپی فلوراید به شکل وارنیش، ژل، مایع و یا فوم مستقیما روی دندان قرار می‌گیرد.
2. درمان پرکردن دندان یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان پوسیدگی است و معمولا در زمانی که پوسیدگی گسترده و عمیق نیست انجام می‌شود.
3. در زمانی که میزان پوسیدگی دندانی زیاد بوده و تنها بخش کمی از ساختار دندان سالم مانده باشد، از روکش دندان برای درمان پوسیدگی استفاده می‌شود.
4. در زمانی که پوسیدگی باعث از بین رفتن مغز یا عصب دندان شده باشد، عصب‌کشی برای درمان پوسیدگی دندان انجام می‌شود.
5. کشیدن دندان در هنگامی که شدت پوسیدگی بسیار بالا باشد. در مواقعی که دندان کشیده شود، دندانپزشک به کمک روش‌های درمانی مختلفی مثل استفاده از بریج، ایمپلنت یا دندان مصنوعی جای خالی دندان از دست رفته را پر می‌کند. برای مطالعه بهتر و دقیق تر مراحل کاشت ایمپلنت دندان این مقاله را از دست ندهید.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان هستند؟

بروز پوسیدگی دندان در هر سنی و در هر فردی امکان دارد، اما برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان هستند. در این افراد عواملی وجود دارد که آن‌ها مستعد پوسیدگی دندان می‌کند. این عوامل عبارتند از:

• وجود سطح بالایی از باکتری‌ها در دهان
• مصرف بسیار زیاد مواد قندی، شیرینی‌جات و کربوهیدرات‌ها
• نوشیدن آب آشامیدنی فاقد فلوراید یا حاوی مقادیر بسیار کم فلوراید
• عدم رعایت نکات مراقبتی و بهداشت دهان و دندان
• کاهش میزان بزاق دهان
• کودکان و افراد کهن‌سال
• مبتلایان به دیابت
• افراد سیگاری و مصرف‌کنندگان تنباکو
• افرادی که از نوشیدنی‌های گازدار و حاوی قند زیاد استفاده می‌کنند.
• افرادی که تحت درمان پرتودرمانی قرار دارند.

اگر جزو این دسته از افراد هستید و یا عوامل ایجاد پوسیدگی دندان را در خود دارید، توصیه می‌کنیم از این به بعد مراقبت از دهان و دندان‌های خود را جدی‌تر دنبال کنید. همچنین مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی و معاینه دندان‌ها می‌تواند از پیشرفت پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

آیا درمان خانگی پوسیدگی دندان ممکن است؟

پوسیدگی دندان در مراحل اولیه را می‌توانید با یک سری راهکارهای خانگی، در کنار مراجعه به دندانپزشکی، تسکین دهید. برخی از روش‌هایی که می‌توانید به کمک آن‌ها درمان خانگی پوسیدگی دندان را انجام دهید عبارتند از:

• بعد از مصرف غذا آدامس بدون قند بجوید.
• از مواد غذایی و لبنی حاوی ویتامین D بیشتر استفاده کنید. حتی می‌توانید از مکمل‌های ویتامین D مصرف کنید.
• برای مسواک زدن حتما از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.
• از مصرف خوراکی‌های شیرین و مواد قندی خودداری کنید.
• مصرف غلات و حبوبات دارای اسید فیتیک را کاهش دهید. موادی نظیر ذرت، گندم، برنج و لوبیا حاوی مقادیر زیادی از اسید فیتیک هستند.
• از روغن‌های گیاهی مثل روغن نارگیل یا کنجد استفاده کنید.
• استفاده از ریشه گیاه شیرین بیان باعث حذف باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان می‌شود.
• به میزان کافی آب بنوشید.

نکاتی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان

رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان در کنار معاینه منظم دندان‌ها در کلینیک‌های دندانپزشکی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد. در این بخش می‌توانید برخی از نکاتی را که به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کنند مشاهده کنید:

• مصرف غذاهای سالم و حاوی مقادیر کم قند
• استفاده از نخ دندان
• حداقل دو بار مسواک در روز
• جرمگیری دندان‌ها
• شستن دهان با آب یا آب نمک پس از مصرف خوراکی‌ها
• ترک سیگار
• کاهش مصرف مشروبات الکلی
• کاهش مصرف چای و قهوه
• استفاده مرتب از دهانشویه و ضدعفونی کننده دهان
• مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی برای معاینه دندان‌ها و ارزیابی سلامت آن‌ها
• فلورایدتراپی منظم، به خصوص افرادی که از آب آشامیدنی فاقد فلوراید استفاده می‌کنند
• استفاده از سیلانت دندانی و مسدودکردن شیارهای سطح دندان‌ها به خصوص در کودکان

روش‌هایی سنتی برای جرم‌ گیری دندان خانگی وجود دارند که جرم و پلاک دندان‌ها را به‌طور کامل از بین نمی‌برند؛ اما در کوتاه‌ مدت می‌توان از آن‌ها بهره گرفت.

سخن پایانی

در این مقاله راجع‌به پوسیدگی دندان، علل، علائم و روش‌های تشخیص و درمان پوسیدگی دندان آن توضیح دادیم. پوسیدگی دندان یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به دندان‌ها است که محدود به سن خاصی نیست و همه افراد در معرض آن قرار دارند. هر گاه علائم پوسیدگی دندان را در خود مشاهده کردید، در اسرع وقت برای معاینه دندان‌های خود و درمان آن‌ها اقدام کنید.