رابطه بیماریهای شایع دهان، دندان و لثه کودکان و بزرگسالان و بهداشت دهان

مراقبت از دندان و حفظ بهداشت آن علاوه بر سلامت و تقویت دندان، تاثیر به سزایی بر سلامت کلی شما دارد. تقریبا از هر ده نفر، یک نفر دارای علائم مربوط به بهداشت نامناسب دندان است و در برخی موارد این عدد به صد در صد می‌رسد.

مشکلات دهان و دندان همیشه وجود دارد اما خبر خوش آن است که می‌توان به سادگی از برخی از آنها پیشگیری کرد. دو بار در روز مسواک زدن، هر روز نخ دندان کشیدن، تغذیه مناسب و چکاپ منظم دندان از اقدامات ضروری برای پیشگیری از بروز مشکلات دهان و دندان هستند.

تنفس بدبو

اگر از بوی بد دهان خود رنج می‌برید، باید بدانید که تنها نیستید. بوی بد دهان که هالیتوزیس نیز نامیده می‌شود، می‌تواند باعث شرمندگی شما شود‌. طبق تحقیقات انجام شده در خصوص بهداشت دهان و دندان اعلام شده است که حدود ۸۵ در صد از افرادی که از بوی بد دهان رنج می‌برند دچار مشکلات دهان و دندان هستند که عامل ایجاد تنفس بدبو است. بیماری لثه، پوسیدگی و خرابی دندان، سرطان دهان، خشکی دهان و وجود باکتری روی زبان از جمله مواردی هستند که می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود. استفاده از دهان شویه برای از بین بردن بوی بد دهان، به جای درمان کامل مشکل دهان، فقط بوی بد آن را می‌پوشاند. بنابراین دهانشویه نمی‌تواند مشکل دهان و دندان را درمان نماید. در صورتی که از بوی بد و مزمن دهان رنج می‌برید باید برای رد کردن احتمال سایر بیماری‌های دهان به دندانپزشک مراجعه کنید.

پوسیدگی دندان

از پوسیدگی دندان تحت عنوان جرم و پلاک دندان نیز یاد می‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که باکتری موجود در پلاک فرصت رشد روی دندان را پیدا می‌کند. این باکتری یک نوع اسید تولید می‌کند که به آرامی مینای دندان را از بین می‌برد و باعث سوراخ شدن دندان می‌شود. این باکتری پس از خوردن مواد غذایی شیرین و حاوی نشاسته فرصت رشد پیدا می‌کند، بنابراین باید با خوردن مواد غذایی سالم از ایجاد چنین فرصتی جلوگیری کنید. احتمال پوسیدگی دندان به سبک زندگی بستگی دارد هرچه بیشتر از دندان و دهان خود مراقبت کنید شانس پوسیدگی دندان کاهش می‌یابد. با این حال کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند، زیرا مینای دندان آنها بسیار حساس است. در صورتی که دندان‌های شیری کودک دچار پوسیدگی شده باشند، با رشد دندان‌های دائمی این مشکل برطرف می‌شود. البته این امر بدین معنا نیست که در این سن توجه به بهداشت دهان و دندان ضروری نیست. بهترین روش ممکن برای پرداختن به پلاک دندان، پیشگیری است. پس از پوسیده شدن دندان، هیچ گونه روش حقیقی برای رفع آن وجود ندارد‌. البته فناوری جدید می‌تواند به زودی به این مساله تحقق ببخشد. تنها گزینه درمانی موجود برای پوسیدگی دندان، پرکردن و ترمیم آنها است. بنابراین تا جائی که می‌توانید از مینای دندان خود محافظت کنید، به طور مرتب مسواک بزنید، از نخ دندان استفاده کنید، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و از خوردن غذاهای شیرین خودداری کنید. اگر دچار پوسیدگی دندان شده‌اید باید به دندانپزشک مراجعه کنید و مشکل دندان خود را برطرف نمائید. در صورتی که درمان پوسیدگی دندان را نادیده بگیرید، پوسیدگی پیشرفت می‌کند و منجر به عفونت یا آبسه می‌شود که در این حالت شما دچار درد و ناراحتی زیادی خواهید شد. به همین دلیل ترمیم به موقع دندان اهمیت بسیار زیادی دارد، گاهی اوقات پرکردن، روکش کردن دندان یا حتی کشیدن آن ضرورت می‌یابد. دندانپزشکان توصیه می‌کنند که کشیدن دندان باید آخرین مرحله درمان باشد. به این ترتیب به ندرت دندان پوسیده کشیده می‌شود.

بیماری لثه (التهاب لثه)

تجمع پلاک در دهان منجر به عفونت باکتریایی می‌شود. این نوع باکتری، بافت لثه و رباط هایی که دندان را در محل خود نگه می‌دارند، را از بین می‌برد. بیماری لثه دارای ۵ مرحله است، که این امر بدین معناست که همیشه بیماران فرصت زیادی برای درمان مشکل خود و جلوگیری از پیشرفت بیماری دارند. در مراحل اولیه التهاب و تورم لثه می‌توان با مراقبت از دندان و درمان به موقع عفونت دهان و دندان، علائم بیماری دهان و دندان را از بین برد. در صورتی که بیماری به مرحله سوم و چهارم پیشرفت کرده باشد، فرایند درمان دشوارتر می‌شود، بنابراین بهتر است قبل از پیشرفت بیماری و دشوار شدن فرایند درمان به دندانپزشک مراجعه کرد. پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به بیماری لثه شود. درحال حاضر، حدود نیمی از افراد جهان به بیماری لثه یا عفونت و آبسه دچار هستند. افرادی که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت نمی‌دهند و از مسواک یا نخ دندان استفاده نمی‌کنند بیشتر مستعد بیماری‌های دهان و دندان و سایر بیماری‌ها هستند. به عنوان مثال، افرادی دیابتی بیشتر مستعد عفونت مزمن و مقاوم لثه هستند. درصورتی که دچار خونریزی لثه هستید و این عارضه چند بار رخ داده است باید به دندانپزشک مراجعه کنید. خونریزی لثه علامت اصلی تورم لثه است‌. دندانپزشک با ارزیابی بافت لثه، وضعیت شما را بررسی می‌کند، در صورتی که لثه هنگام معاینه خونریزی کند یا بیمار درد زیادی را احساس کند، به احتمال زیاد لثه عفونت کرده است و برای درمان آن به آنتی بیوتیک نیاز دارید.

عفونت دندان (عفونت ریشه دندان)

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که ریشه دندان (قسمت انتهای دندان) عفونت کند و پر از باکتری شود. عفونت به عصب و مرکز بافت دندان آسیب می‌رساند، بنابراین در صورتی که به عفونی شدن دندان خود مشکوک هستید باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید. ترک، شکستگی عمیق یا پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به عفونت دندان شود. عفونت شدید ریشه دندان منجر به تشکیل آبسه دردناک می‌شود. آبسه دندان به شکل تورم دردناک صورت بروز می‌کند. با این حال، معمولا آبسه زمانی تشکیل می‌شود که عفونت دندان به مرحله بسیار حاد و جدی رسیده باشد. در صورتی که فورا شکستگی یا درد دندان درمان شود می‌توان از عفونت و آبسه جلوگیری کرد. تنها روش درمانی حقیقی برای عفونت ریشه دندان، درمان آن به کمک عصب کشی با لیزر است که یک روش درمانی بسیار پیچیده و طولانی است که اجرای آن حدود دو ساعت طول می‌کشد. این روش بسیار دردناک است اما همیشه از داروی بیحسی استفاده می‌شود و بیمار به ندرت در هنگام درمان و تا التیام دندان، درد را احساس می‌کند. در عصب کشی دندان، دندانپزشک روی قسمت فوقانی دندان عفونی یک سوراخ ایجاد می‌کند و به کمک وسایل مخصوص اقدام به تمیز کردن ریشه دندان می‌نمایند. پس از تکمیل این مرحله و ایجاد مسیر مورد نظر، از دستگاه ساکشن برای تخلیه اعصاب و بافت عفونی استفاده می‌کند. در پایان، ساختار تخلیه شده دندان به کمک ماده سفت و محکمی که گوتا پرچا نام دارد پر می‌شود. این ماده از ورود باکتری به درون دندان جلوگیری می‌کند و باعث استحکام دندان می‌شود.

خشکی دهان

این عارضه که گاهی اوقات گزروستمی نامیده می‌شود، معمولا تحت عنوان خشکی دهان شناخته می‌شود. خشکی دهان به علت کمبود بزاق دهان ایجاد می‌شود. خشکی دهان می‌تواند به دلایل مختلف رخ دهد، اما معمولا یکی از عوارض جانبی مصرف داروها است. درصورتی که از یک داروی خاص استفاده می‌کنید، از پزشک در خصوص خشکی دهان به عنوان یکی از عوارض آن سوال کنید. یکی از موارد خطرناک در خصوص خشکی دهان این است که رطوبت دهان و لثه را از بین می‌برد. بزاق دارای خاصیت آنتی باکتریال است و به رفع پلاک دندان و مواد زائد دهان کمک‌ می‌کند. بنابراین در خشکی دهان به علت نبود بزاق به اندازه کافی، باکتری می‌تواند به راحتی روی مینای دندان رشد کند و آن را از بین ببرد. افراد مسن و افرادی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خشکی دهان قرار دارند ( به ویژه افرادی که ۵۰ سال به بالا سن دارند). با بالا رفتن سن به طور طبیعی تولید بزاق کاهش و اصطکاک ‌بین دندان‌ها افزایش می‌یابد که با گذر زمان می‌تواند منجر به خرابی و پوسیدگی دندان شود. بنابراین باید این عارضه را درمان کرد.

اختلال صدا دادن فک و دهان (TMJ)

اختلال مفصل تمپورومنددیبولار (اختلالات مفصل گیجگاهی فکی) به علت عملکرد نادرست این مفصل رخ می‌دهد. این مفصل زیر گوش و قسمت فوقانی استخوان فک ‌وجود دارد. این عارضه معمولا منجر به صدا دادن و دندان قروچه حین خواب می‌شود. شیوع این اختلال و بیماری دهان و دندان در زنان بیشتر از مردان است و احتمال بروز آن در دوران کودکی بیشتر است. با این حال همه افرادی که دچار استرس هستند به این عارضه دچار می‌شوند و علت اصلی آن به مسائل روحی و روانی برمی‌گردد، بنابراین این اختلال یک مشکل دائمی یا مزمن نیست. برای رفع این مشکل باید در مرحله اول علت تنش و استرس را پیدا و رفع کرد. می‌توان این عارضه را به کمک تمرینات آرام سازی بدن، مشاوره یا سرگرمی‌هایی مانند نقاشی کشیدن برطرف نمود. این عارضه باید سریع درمان شود زیرا می‌تواند سطح دندان را از بین ببرد و منجر به درد شدید فک، صورت و گردن شود. در مواردی که استرس و تنش زیاد باشد و حتی هنگام خواب هم ادامه داشته باشد، می‌تواند عضلات را نیز درگیر کند. این اختلال می‌تواند با سردرد، درد گوش و سایر علائم دردناک همراه باشد.

سرطان دهان

سرطان دهان یکی از حادترین مشکلات مرتبط با دهان و بیماری‌های دهان و دندان است، بنابراین تشخیص علائم آن اهمیت بسیار زیادی دارد. سرطان دهان به صورت توده صورتی، کوچک یا روشن در دهان ایجاد می‌شود و تقریبا هیچگونه دردی ندارد. درصورتی که در دهان شما چنین توده‌ای وجود دارد یا در خصوص تغییرات دهان خود نگران هستید، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید. متخصص دهان و دندان می‌تواند با بررسی سر، دهان و گردن، علائم تومور را بررسی کند. این نوع چکاپ در افراد سیگاری اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا استعمال دخانیات می‌تواند ریسک سرطان دهان را افزایش دهد.

لبخند لثه‌ای

اگرچه لبخند لثه‌ای یک اختلال محسوب نمی‌شود، برخی از افراد از لبخند خود راضی نیستند و این امر، علت اصلی مراجعه به دندانپزشک است. نداشتن لبخند زیبا و جذاب می‌تواند اعتماد به نفس بیمار را پایین بیاورید. خوشبختانه امروزه به لطف فناوری و پیشرفت در عرصه دندانپزشکی می‌توان به بیمار لبخندی زیبا بخشید. سفید کردن دندان، ایمپلنت دندان، درمان ارتودنسی، یا سایر خدمات دندانپزشکی زیبایی، از جمله مواردی هستند که می‌توانند به اصلاح طرح لبخند بیمار کمک کنند.