به نقل از دندانه :
سؤال: من در شهری کار دندانپزشکی می‌کنم که ۲۱ دندان‌پزشک دارد. بیشتر ما بیش از ۱۰ سال است اینجا مشغول هستیم و تازه‌کارترین دندان‌پزشک شهر حدود ۲ سال سابقه‌ی کار دارد. او شخصی منزوی است و علی‌رغم عضویت در انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) در هیچ یک از جلسات محلی شرکت نکرده است. در یکی از جلسات اخیر، زمانی که من در حال گپ زدن با تعدادی از دندانپزشکان شهر بودم، متوجه شدن ۳ نفر از بیماران ما بعد از مراجعه به مطب این دندان‌پزشک جوان به دلیل کیفیت درمانمان علیه ما به بورد دندانپزشکی ایالتی شکایت کرده‌اند. من گمان می‌کنم این همکار عمداً یا سهواً مسئول این شکایت‌ها است. بورد دندانپزشکی به این نتیجه رسیده است که همه‌ی ما درمان را در چارچوب استاندارد انجام داده‌ایم و مستحق هیچ مجازاتی نیستیم. در ضمن بیماران به ما گفتند وقتی نزد دندان‌پزشک جدید رفتند تا از او مشورت بگیرند، از آن‌ها پرسیده که ما چه تعرفه‌ای از بیمار مطالبه کرده‌ایم و خودش قیمت پایین‌تری را پیشنهاد داده است. این رفتارها به نظر ما غیراخلاقی می‌آید و خواهان راهنما برای مدیریت این شرایط هستیم.
پاسخ: شما موضوعات مختلفی را بیان کردید که بهتر است جداگانه به هریک بپردازیم. ابتدا شما گفتید مشکوک هستید که دندانپزشکی که تازه در شهر شما مشغول به کار شده، کیفیت درمان شما و سایر دندانپزشکان را زیر سؤال برده باشد.
این حقیقت که بورد دندانپزشکی ایالتی هیچ دلیلی برای جریمه کردن شما نیافته، نشان می‌دهد کار درمانی شما و همکارانتان قابل قبول بوده است. اگر آن دندان‌پزشک شما را به شکل غیر قابل توجیهی متهم به ارائه‌ی خدمات غیراستاندارد کرده، این کار او موضوعات اخلاقی در پی دارد.
کد رفتار حرفه‌ای و اصول اخلاقی انجمن دندانپزشکی آمریکا (کد ADA) در بخش «انتقاد منصفانه» این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهد و می‌گوید: «بیماران باید از وضعیت سلامت دهان فعلی خود بدون هیچ گونه اظهار نظر تحقیرآمیز درباره خدمات درمان قبلی خود مطلع شوند.» بنابراین ارزیابی صادقانه شرایط فعلی دندان بیمار باید بدون قضاوت صورت گیرد.
بخش دیگری از کد ADA برای محافظت عموم مردم از درمان‌های با کیفیت پایین دندانپزشکان را مجاب می‌کند که: «مواردی از درمان‌های دندانپزشکان دیگر که دارای اشتباهات فاحش یا تکرارشونده هستند را به آژانس ناظر مناسب گزارش دهند.»
اینکه نظرات دندان‌پزشک نسبت به خدمات درمانی دندان‌پزشک قبلی «توجیه پذیر» هستند یا خیر، بستگی به این دارد که معنای این کلمه چه باشد. در کد ADA نظریه‌ی مشورتی موجود است که معنی «توجیه‌پذیر» را شرح می‌دهد:
«بیماران برای آگاهی از وضعیت سلامت دهان خود به تخصص دندانپزشکان وابسته هستند؛ بنابراین هنگام آگاه کردن یک بیمار از این موضوع، دندان‌پزشک باید توجه کند که نظراتش صادقانه، آگاهانه و توجیه‌پذیر باشند. این امر شامل مشورت با دندان‌پزشک قبلی، مطابق با قوانین است تا به این پی ببریم درمان تحت چه شرایطی انجام شده است. اختلاف عقیده در زمینه‌ی درمانی که به نظر دندان‌پزشک ارجحیت دارد، نباید به گونه‌ای به بیمار منتقل شود که به شکل غیرقابل توجیهی دلالت بر غلط بودن درمان قبلی داشته باشد. قطعاً در مواردی تشخیص اینکه آیا نظرات توجیه‌پذیر هستند یا خیر سخت خواهد بود؛ بنابراین، این بخش برای توضیح دادن اختیارات دندانپزشکان و توصیه‌هایی علیه بیان عبارات تحقیرآمیز ناآگاهانه یا توجیه‌ناپذیر بر ضد دندانپزشکان دیگر نوشته شده است. به هر حال باید به یاد داشت که هرگاه اظهاراتی غیر قابل دفاع و در نتیجه غیر قابل توجیه بیان شوند، می‌توانند علیه گوینده در مراجع قضایی مورد استفاده قرار گیرند.»
اگر به بیماران گفته شود که درمان قبلی آن‌ها غلط بوده؛ اما این اظهارات صحیح نباشد، ممکن است بتوانید از گوینده شکایت کنید؛ اما بدون هیچ گونه اطلاعاتی از بیمار یا دندان‌پزشک که این واقعیت را ثابت کنند، اثبات نقض کد ADA سخت خواهد بود. درنتیجه ما چه باید بکنیم؟
ممکن است دندان‌پزشک جدید هیچ حرف نامناسبی به بیماران نزده و عامل شکایات چیز دیگری بوده باشد. از آنجا که بورد ایالتی این شکایات را موجه ندانسته، شما می‌توانید این شک را محتمل دانسته و اقدامی انجام ندهید. همچنین می‌توانید به این فکر کنید که شاید این دندان‌پزشک متوجه نشده که صحبت‌هایش با بیماران سبب شکایت آن‌ها می‌شود که در این صورت صحبت خصوصی با او، بیان کردن دغدغه‌هایتان و گرفتن اطلاعات بدون متهم کردنش می‌تواند بهترین راهکار باشد. وقتی شما با دندان‌پزشک جدید صحبت می‌کنید، می‌توانید به او پیشنهاد دهید که در صورتی که هرگونه سؤال یا نگرانی درباره درمان قبلی دارد، باید مطابق با آداب حرفه‌ای، بدون رودربایستی با شما یا هر دندانپزشکی که آن خدمت درمانی را ارائه داده مشورت کند و تمام اطلاعات مرتبط را قبل از صحبت با بیماران به دست آورد.
در هر صورت، از آنجا که این همکار، تقریباً تازه‌وارد است، بهتر است با او ملاقات کنید. برای مثال می‌توانید او را به یکی از جلسات انجمن دعوت کنید تا علاوه بر شما، با سایر دندانپزشکان هم آشنا شود و علاوه بر این با او راجع به الزامات کد ADA صحبت کنید. این سبب می‌شود همکار شما احساس کند مورد پذیرش واقع شده و متوجه شود همکارانش خواهان همکاری برای بهبود سلامت دهان بیماران هستند. علاوه بر این او می‌تواند اظهار نظرات خود راجع به همکارانش را سبک سنگین کند و ببیند آن‌ها چگونه توسط بیماران پذیرفته شده‌اند و به این ترتیب جلوی هرگونه شکایت غیراخلاقی ناشی از اظهارات او به بورد دندانپزشکی گرفته شود؛ البته فرض بر اینکه همکار شما انتقاد غیرمنصفانه‌ای از کارتان نزد بیماران مطرح کرده باشد.
اگر علی‌رغم تمام تلاش‌های شما برای مدیریت این موضوع این اظهارنظرها و شکایت‌های غیر قابل توجیه ادامه پیدا کرد، آن وقت شما می‌توانید از طریق انجمن دندانپزشکی محلی یا نهاد ناظر مربوطه از شخص شکایت کنید.
مراجعه‌ی خودخواسته‌ی بیمار برای دریافت نظر ثانویه
سؤال دومی که شما مطرح کردید قدری متفاوت است و شامل مراجعه‌ی خودخواسته‌ی بیمار به دندان‌پزشک دوم برای دریافت نظر ثانویه می‌شود. تجربه می‌گوید بیشتر دندانپزشکان، با بیمارانی که خودشان برای مشورت نزد آن‌ها می‌آیند مانند بیمارانی که دندان‌پزشک دیگری آنان را برای مشورت ارجاع کرده برخورد می‌کنند و از راهنمایی بخش «مشورت و ارجاع» کد ADA بهره می‌برند. این بخش می‌گوید: «وقتی بیماران برای مشورت نزد دندانپزشکان دیگر ارجاع داده شده یا به میل خود به آنان مراجعه می‌کنند، دندان‌پزشک دوم بعد از اتمام کارش، باید بیمار را نزد دندان‌پزشک اول بازگرداند؛ مگر اینکه بیمار به وضوح برای درمان بعدی‌اش ترجیح دیگری را اعلام کرده باشد.»
شما همچنین باید نظریه‌ی مشورتی را از کد ADA به کار ببرید که می‌گوید:
«دندانپزشکی که بیمار برای نظر دادن نسبت به تشخیص یا طرح درمان دندان‌پزشک قبلی، توسط شخص ثالث نزد او ارجاع شده، باید نظر خود را مطابق با کد اخلاق بیان نماید. مصالح بیمار ایجاب می‌کند دندان‌پزشک دوم منافعی در طرح درمان یا تشخیصی که توصیه می‌کند نداشته باشد.»
البته عبارت کلیدی در این نظریه‌ی مشورتی، «شخص ثالث» است که در اغلب موارد این شخص یک بیمه‌گر است. وقتی بیماران خودشان تصمیم می‌گیرند که برای دانستن نظر دندان‌پزشک دیگری نزد او مراجعه کنند، این بخش از کد ADA کاربردی ندارد.
قوانین ضد انحصاری، از حقوق عموم مردم در راستای داشتن بازار آزاد خدمات و کالاها صیانت می‌کنند. اگرچه ممکن است غیرحرفه‌ای به نظر برسد که وقتی بیمار تنها برای دانستن نظر به دندانپزشکی مراجعه می‌کند، دندان‌پزشک با او سر تعرفه چانه بزند، انجام دادن خدمت با تعرفه‌ی پایین‌تر از نظر قانونی مجاز است. ممکن است شما این اقدام را توهین‌آمیز تلقی کنید؛ اما نقض کد ADA به شمار نمی‌رود.
به خصوص در شرایط اقتصادی فعلی، ممکن است بیمار موقعیت را مقتضی ببیند تا درمانش را با پایین‌ترین تعرفه انجام دهد. اگر این تفاوت تعرفه قابل توجه باشد، ممکن است بعضی از بیماران با خود فکر کنند که آیا دندان‌پزشک در نهایت کاری انجام خواهد داد که به ضرر آن‌ها تمام شود؟
در موردی که شما مطرح کردید، مسائل قانونی بر تعبیر ما از کد ADA تأثیر می‌گذارد. مدل ایده‌آل رفتار حرفه‌ای این است که نظرات ثانویه عاری از انگیزه‌های مادی باشند. در این گونه موارد، هر یک از ما باید راهی که می‌خواهیم برویم را مشخص کنیم که می‌تواند راهی باشد که در چارچوب قانون است یا راهی که از استانداردهای شخصی بالاتر ما از درست و غلط برخوردار است.
*«گاهِ اخلاق» توسط اعضاء شورای اخلاق، امور قضایی و آئین‌نامه انجمن دندانپزشکی آمریکا با همکاری ژورنال این انجمن تهیه شده است.
