اگر دچار درد مفاصل استخوان‌های فک به خصوص در مدت زمان طولانی هستید، باید بدانید که به هیچ عنوان نباید نسبت به آن بی تفاوت باشید.
آیا می‌خواهید علت درد فک پایین را بدانید؟
موارد متعددی می‌توانند سبب بروز این عارضه شده باشند که دانستن این موارد می‌تواند کمک موثری برای اقدام سریع‌تر شما نسبت به برطرف کردن این مشکل باشد.
آنچه در این مقاله میخوانید
درد فک پایین
مفصل فک، فک پایین را به استخوان سر و مفصلی که سبب متحرک بودن فک پایین می‌شود، متصل می‌کند.
درد فک یک درد غیر طبیعی و غیر معمول نیست، بنابراین اکثر افراد این درد را تجربه کرده‌اند. در اکثر مواقع این درد ناشی از ضربه وارد شده به صورت است. بر اثر پوسیدگی دندان نیز احتمال ایجاد درد در فک، وجود دارد.
توجه داشته باشید که در برخی مواقع درد گرفتن فک پایین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد. بنابراین به گفته متخصصان در صورتی که دچار درد مفاصل و استخوان‌های فک به خصوص در مدت طولانی هستید، نباید نسبت به آن بی توجه باشید. خصوصا زمانی که این درد با علائمی مانند سرگیجه، درد قفسه سینه و درد در هنگام باز و بسته کردن دهان همراه باشد، هرگز نباید از آن چشم پوشی کنید.
فک درد نشانه چیست؟
فک درد ممکن است نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
-
درد نوروپاتیک
نوعی درد مزمن و دراز مدت به نام درد نوروپاتیک، می‌تواند به دلایل بیماری و آسیب دیدگی به وجود بیاید. این درد ممکن است، برای برخی افراد پیوسته و برای برخی دیگر در زمان‌های نامعلوم رخ دهد.
-
درد در اثر اختلال در رسیدن خون
زمانی که رسیدن خون به بخشی از بدن دچار اختلال شود، این نوع درد می‌تواند بر اثر مشکلاتی همانند التهاب شریان سلولی ایجاد شود.
-
درد عصبی عضلانی
با تحت تاثیر گرفتن رگ‌های خونی مانند میگرن این نوع درد می‌تواند ایجاد شود.
علت درد فک پایین چیست؟
ممکن است به دلایل متعددی مانند بیماری‌های دهان و دندان، مشکلات عصبی، ضربه و یا مشکلات مربوط به رگ‌های خونی، درد فک پایین به وجود بیاید. برخی از علل شناخته شده مربوط به دلایل درد فک پایین عبارت‌اند از:
-
اختلال مفاصل فک یا TMJ
از رایج‌ترین علت درد فک، اختلال مفاصل فک است. حدود 12 درصد افراد به این علت، متحمل درد فک پایین می‌شوند. جالب است بدانید تنها 5 درصد این افراد برای درمان به کلینیک دندانپزشکی مراجعه می‌کنند. احتمال ایجاد TMJ برای زنان در سن بارداری بالا می‌باشد.
-
دندان قروچه
برخی از عادات نادرست مانند ساییدن دندان‌ها به هم و دندان قروچه در هنگام خواب می‌تواند با آسیب رساندن به دندان‌ها سبب ایجاد درد فک شود.
-
استئومیلیت
منظور از استئومیلیت، تاثیر عفونت و انتقال آن از طریق خون بر استخوان‌ها و بافت‌های بدن است. این بیماری در اکثر مواقع به وسیله باکتری استافیلوکوک ایجاد می‌شود. همچنین این بیماری بسیار جدی بوده و نیاز به درمان فوری دارد.
-
آرتروز یا ورم مفاصل
آرتروز و یا استئوآرتروز می‌تواند ساییده شدن سطح استخوان‌ها را در پی داشته باشد.
-
سینوویت
لایه‌ای از بافت نازک به نام اتصالات سینوویال، سبب متصل شدن مفاصل و استخوان‌های بدن می‌شود. سینوویال می‌تواند از آسیب رسیدن به مفاصل به دلایلی مانند شوک ناگهانی و یا حرکت‌های مکرر جلوگیری نماید. در صورت ملتهب شدن رباط اتصال فک، درد در ناحیه فک پایین ایجاد می‌شود.
-
حادثه
یک اتفاق و حادثه می‌تواند به مفصل فک آسیب وارد کرده و درد زیادی را برای فرد ایجاد کند.
-
سردردهای خوشه‌ای
ممکن است زمانی که درد فک را احساس می‌کنید، پشت یا اطراف چشم شما نیز درد داشته باشد که نشانه‌ای از سردردهای خوشه‌ای است. این سردردها می‌توانند سبب درد فک شوند.
-
آسیب عصبی
گاهی اوقات درد عصبی می‌تواند سبب بروز درد در فک بالایی و پایینی شود.
-
کپسولیت یا شانه یخ زده
این بیماری سبب عفونت رباط مفصلی یا غشا می‌شود. . به همین دلیل ممکن است بیمار با مشکل درد فک مواجه شود.
-
سایر بیماری‌ها
روماتیسم، کم کاری تیروئید، لوپوس، بیماری لیم و اسکلروز نیز می‌توانند سبب درد فک باشند.
تشخیص علت درد فک پایین
برای تشخیص دلیل درد فک پایین، در ابتدا دندانپزشک با بررسی وضعیت دهان و دندان بیمار و همچنین بررسی تاریخچه کامل پزشکی، انجام آزمایش‌های مربوطه را برای بیمار تجویز می‌کند. یکی از این آزمایشات، آزمایش فیزیکی می‌باشد که در آن اعصاب، استخوان‌های گردن، دهان و فک مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. آزمایش خون گلبول‌های قرمز و تصویربرداری نیز در شرایطی می‌توانند برای تشخیص کمک کننده باشند.
جلو بودن فک پایین
زمانی که دو فک بالا و پایین در حالت نامتقارنی باشند و فک پایین جلوتر از فک بالا باشد، در اصطلاح به آن آندربایت گفته می‌شود. جلو آمدگی فک پایین در برخی موارد شدید بوده و در بعضی موارد دیگر به دلیل خفیف بودن قابل تشخیص نیست. این اختلال در مواقعی علاوه بر مشکلات ظاهری می‌تواند مشکلاتی را از لحاظ سلامتی به دنبال داشته باشد.
عوارض جلو بودن فک پایین
برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
-
مشکلاتی در صحبت کردن و عدم توانایی در درست غذا خوردن
زمانی که فک پایین نسبت به فک بالا جلوتر قرار گرفته باشد، ممکن است فرد نتواند مثل یک فرد عادی صحبت کند. همچنین، غذا خوردن او نیز به مشکل برمی‌خورد؛ چرا که جایگاه دو فک تغییر کرده است و نیروی وارد شده برای جویدن غذا نیز تغییر خواهد کرد.
-
تحلیل لثه
خیلی از اوقات به دلیل جلوتر قرار گرفتن فک پایین نسبت به فک بالا، فشار زیادی به لثه وارد شده و بیمار به تحلیل لثه دچار می‌شود. به خصوص زمانی که آندربایت خیلی شدید باشد.
-
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان‌ها نیز یکی دیگر از عوارض ناشی از جلوتر قرار گرفتن فک پایین است.
-
ساییدگی دندان‌ها
دقت داشته باشید که نیروی دو فک پایین و بالا با هم متفاوت است. به همین دلیل هم اگر دندان‌ها فک پایین جلوتر از فک بالا قرار بگیرند، مطمئنا نیروی زیادی به قسمت پشتی آنها وارد خواهد شد. در این گونه موارد، ساییدگی در دندان‌های فک پایین بیشتر دیده می‌شود.
-
وجود درد در ناحیه دهان صورت
دقت داشته باشید که فک پایین زمانی که اندکی جلوتر قرار بگیرد، فشار زیادی به عضلات و سایر بافت‌های صورت وارد می‌کند. به همین دلیل هم فرد با درد زیادی به خصوص در هنگام جویدن مواجه می‌شود.
علت جلو بودن فک پایین
اینکه فک‌ها در وضعیت صحیح و متناسبی در کنار هم باشند، به موارد مختلفی بستگی دارد. در حالت عادی دندان‌های بالا و دندان‌های پایین باید به درستی روی هم قرار بگیرند. با این حال به دلایل متعددی ممکن است فک پایین جلوتر از فک بالا قرار گرفته باشد که می‌تواند به دلایلی که در زیر اشاره شده است، باشد:
-
ژنتیک
ژنتیک یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین دلایل بروز این مشکل است. عوامل ژنتیکی، اندازه فک و نحوه قرار گرفتن فک و دندان را بسیار تحت تاثیر قرار می‌دهند. بیشترین تعداد افرادی که این مشکل را دارند، از زمان تولد و به طور مادرزادی دچار جلو بودن فک پایین هستند که ممکن است به دلیل عدم تقارن فک‌ها باهم و یا بیماری‌های دیگری مانند آندر بایت برای این افراد رخ دهد.
-
عادت‌های غلط کودکی
برخی از عادت‌های اشتباه دوران کودکی مانند مکیدن انگشت شست، استفاده طولانی مدت از پستانک و شیشه شیر می‌توانند به تدریج سبب جلو آمدن فک پایین شود.
-
آسیب و ضربه به فک
ضربه شدید به فک می‌تواند آسیب جدی و دائمی به استخوان‌های فک وارد کند. تصادف، بیشترین عامل غیر ژنتیکی استکه می‌تواند سبب جلو آمدن فک پایین شود. شکستن استخوان فک در اکثر مواقع با جراحی فک درمان می‌شود، اما بعد از جراحی، فک‌ها انطباق سابق را نخواهند داشت.
-
تومور
گاهی اوقات جلو بودن فک پایین می‌تواند ناشی از وجود سرطان استخوان فک و یا دهان باشد. در این صورت، هرچه سریع‌تر باید برای درمان بیمار اقدام کرد.
درمان جلو بودن فک پایین
در بیشتر موارد، جلو بودن فک پایین به مقداری جزئی بوده که به راحتی قابل تشخیص نیست. به همین جهت بدون نیاز به جراحی و با کمک ارتودنسی دندان این مشکل درمان می‌شود. اما در صورتی که این عارضه شدید باشد، با تشخیص متخصص ارتودنسی، درمان به وسیله جراحی انجام می‌گیرد. جراح با برداشتن قسمتی از استخوان فک پایین بیمار، موقعیت آن را بهبود می‌بخشد. عمل جراحی فک در اکثر اوقات در سنین بزرگسالی قابل انجام است.
عقب بودن فک پایین
شاید برخی از افراد را دیده باشید که فک بالای آنها جلوتر قرار دارد که دلیل آن رشد نکردن مناسب فک پایین می‌باشد، بنابراین فک پایین عقب‌تر قرار می‌گیرد که به اصطلاح به این حالت، دیپ بایت گفته می شود.
علت عقب بودن فک پایین
عقب بودن فک پایین می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
ژنتیک
عوامل ارثی در بیشتر مواقع علت بروز این ناهنجاری می‌باشند.
-
کوچک بودن فک پایین
اگر فک پایین بیش از اندازه کوچک باشد، دندان‌ها برای رشد فضای کافی در اختیار ندارند و در همان فضای اندک، خود را جا می‌کنند. در این صورت فک نمی‌تواند به درستی رشد داشته باشد و انطباق دو فک نسبت به هم از بین می‌رود.
-
کوچک بودن دندان‌های فک پایین
اگر دندان‌های فک پایین بیش از اندازه کوچک باشند، فک تلاشی برای رشد نخواهد داشت. در این صورت به مرور زمان زیبایی صورت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
-
عادات نادرست
برخی از کودکان با داشتن عادت‌های نادرست مانند عقب نگه داشتن فک پایین، باعث می‌شوند به مرور زمان فک پایین آنها عقب‌تر بماند.
درمان عقب بودن فک پایین
با توجه به بررسی متخصص ارتودنسی، اگر نیاز باشد قبل از جراحی، ارتودنسی برای بیمار انجام می‌گیرد. پس از اتمام درمان ارتودنسی، بیمار برای جراحی آماده می‌شود که این جراحی تحت بیهوشی کامل صورت می‌گیرد.
جراح با ایجاد برش‌هایی در پشت دندان‌های آسیا به ترمیم عقب رفتگی بیش از اندازه فک پایین می‌پردازد. در چنین شرایطی، متخصص فک را در موقعیت صحیح با پیچ و مهره تثبیت می‌کند تا فک به موقعیت قبل از جراحی باز نگردد. گاهی اوقات به دلیل شدید بودن ناهنجاری، لازم است بعد از جراحی نیز ارتودنسی مجدد انجام شود.
عوارض درد فک پایین
عوارضی که به دنبال درد شدید فک پایین ایجاد می‌شوند، به عواملی مانند علت درد و داروها و یا حتی نحوه درمان بستگی دارند. به طور کلی عوارض درد فک پایین عبارت‌اند از:
-
مشکلات دندان
درد فک پایین می‌تواند مشکلات دندانی را برای فرد ایجاد کند.
-
عفونت
اگر درد فک پایین جدی گرفته نشود، ممکن است سبب پخش عفونت در سایر نواحی صورت و گردن شده و مشکلات بسیاری را ایجاد کند. همچنین احتمال دارد بعد از جراحی به دلایلی مانند عدم داشتن تجربه کافی جراح، عفونت و سایر مشکلات برای بیمار به وجود بیایند.
-
درد مزمن
درد فک پایین در صورت عدم درمان و بررسی علت و مشکل آن، می‌تواند به درد مزمن و غیر قابل تحملی تبدیل شود.
-
تغییر در عادات غذایی
درد فک می‌تواند منجر به بی اشتهایی و مشکلاتی در غذا خوردن شود و به همین علت عادت غذایی را تغییر داده که شاید مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد کند.
پیشگیری از بروز درد فک پایین
برای جلوگیری از بروز درد فک پایین اقدامات زیر را انجام دهید:
- اجتناب از آدامس جویدن و خوردن غذاهای سفت
- کاهش مصرف کافئین
- مراجعه به مطب دندانپزشکی برای چکاپ وضعیت دهان و دندان
- درست ایستادن و درست نشستن
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- پرهیز از به هم ساییدن دندان‌ها
- نخوابیدن روی شکم
- انجام چند حرکت کششی مخصوص برای فک با تجویز دندانپزشک
- پرهیز از دندان قروچه
- استفاده از محافظ دهان در صورت لزوم
- ماساژ عضلات دور مفصل
سوالات متداول
-
علت درد گرفتن فک پایین چیست؟
ممکن است درد ناگهانی فک پایین به دلایل متعددی مانند مشکلات عصبی، ضربه، مشکلات مربوط به رگ‌های خون، روماتیسم، کم کاری تیروئید، دندان قروچه، لوپوس، اسکلروز و دلایل متعدد دیگری ایجاد شود.
-
گرفتن فک نشانه چیست؟
در برخی مواقع احتمال دارد که فک در وضعیت باز یا بسته باقی بماند. در این صورت به دلیل گرفتگی فک و یا قفل شدن فک درد ایجاد شده که سبب مشکلاتی در باز و بسته کردن دهان و غذا خوردن می‌شود.
-
آیا عقب کشیدن فک پایین بر روی تکلم تاثیر می‌گذارد؟
در وضعیت عادی فک‌ها باید روی هم قرار بگیرند. اگر این انطباق وجود نداشته باشد، با جراحی فک می‌توان این مشکل را درمان کرد. در این صورت وضعیت تکلم بهبود می‌یابد.
-
اگر جلو بودن فک پایین درمان نشود، چه عواقبی دارد؟
افرادی که دچار این ناهنجاری هستند در هنگام خواب از دهان نفس می‌کشند. همچنین به دلیل اینکه عمل جویدن غذا به درستی انجام نمی‌گیرد، مشکلاتی در گوارش ایجاد می‌شود. جلو بودن فک می‌تواند عواقب دیگری مانند پوسیدگی زود هنگام دندان‌ها، اختلال در تکلم، تحلیل لثه و تاثیر بر روی زیبایی داشته باشد.
-
آیا درمان‌های دندانپزشکی نیز می‌تواند سبب درد فک شود؟
بله، در خیلی از افراد، ممکن است این درد بعد از اعمال دندانپزشکی ایجاد شود. دقت داشته باشید که در پروسه‌های درمانی دندانپزشکی، دهان بیمار ممکن است بیش از اندازه و به مدت زیادی باز بماند؛ به همین دلیل هم ممکن است بعد از آن، چنین دردی را تجربه کند.
همچنین، خیلی از اوقات به دلیل آسیب جزئی ناشی از ورود سوزن بی حسی، فرد دچار تریسموس شده و نتواند دهان خود را باز کند. در چنین شرایطی هم فرد با درد زیادی مواجه خواهد بود. -
چه زمانی باید نگران درد فک باشم؟
زمانی که درد فک شما خیلی شدید شده است و شما نمی‌توانید آن را تحمل کنید، بهتر است به مطب مراجعه کنید. همچنین، گاهی اوقات این درد خیلی طولانی مدت اتفاق می‌افتد و ممکن است نشانه بدی باشد.
-
در صورتی که علت درد فک من در رفتگی باشد، دندانپزشک چگونه آن را درمان می‌کند؟
دقت داشته باشید که در برخی از افراد، در رفتگی فک پایین اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی، ممکن است درد هم داشته باشد. البته بیشتر مشکل وی در عدم باز شدن دهانش است. دندانپزشک برای درمان این مشکل، در اکثر اوقات فک را جا می‌اندازد. به گونه‌ای که فک پایین را گرفته و با نیروی مناسب، آن را در مفصل خود قرار می‌دهد.
منبع : دکتر فاطمه لبافی
